Taraxaci officinalis radix
Korzeń mniszka lekarskiego FP X
ang.: Dandelion root
syn.: Taraxaci radix
Roślina:
Taraxacum officinale Web. - Mniszek lekarski
Rodzina: Asteraceae (Compositae) - astrowate (złożone)
Opis surowca
Surowiec stanowią wysuszone podziemne części mniszka lekarskiego o wskaźniku goryczy nie mniejszym niż 100, oraz zawartości substancji ekstrahowanych wodą nie mniejszej niż 20,0%.
Surowiec zbiera się późną jesienią, bądź wczesną wiosną i suszy w temperaturze do 50 st. C.
Związki czynne
Zwiera zespół gorzkich laktonów seskwiterpenowych, z których głównym składnikiem jest glukozyd kwasu taraksynowego. Kwasy fenolowe. Ponadto zawiera sterole, sole potasowe, trójterpeny i inulinę (jesienią do 40%).
Działanie
Cholagogum et cholereticum, diureticum, amarum, antidiabeticum.
Wyciągi z surowca zwiększają ilość wydzielanej żółci. Działają również rozkurczowo na drogi żółciowe co ułatwia jej przepływ do dwunastnicy. Surowiec ma też silne działanie moczopędne, zwiększa wydalanie jonów potasowych i sodowych. Gorzki smak surowca zwiększa nieznacznie wydzielanie soków żołądkowych.
Ze względu na zawartości inuliny i działanie moczopędne surowiec bywa czasem stosowany jako tradycyjny lek pomocniczy w początkach cukrzycy. Świeży sok z surowca był kiedyś stosowany do leczenia kurzajek.
Wskazania: W zaburzeniach trawienia związanych z niedostatecznym wydzielaniem żółci. Jako składnik leków zwiększających apetyt i wydzielanie soków żołądkowych. Jako lek pomocniczy w leczeniu kamicy żółciowej - w porozumieniu z lekarzem. Jako lek moczopędny w leczeniu kamicy nerkowej, oraz infekcjach i stanach zapalnych układu moczowego.
Uwagi: Surowca nie wolno stosować w niedrożności dróg żółciowych. Surowiec może wywoływać nadkwaśność - ostrożnie u osób z chorobą wrzodową. W przypadku bezpośredniego stosowania surowca odnotowano nieliczne przypadki reakcji alergicznych.
Stanowiska
Występuje w Europie, Azji i Amerykach, w strefie klimatu umiarkowanego. Mniszek lekarski to tak naprawdę gatunek zbiorowy - złożony z trudnych do zidentyfikowania podgatunków i ras. W Polsce jest pospolitym chwastem. Zbiór z upraw i stanowisk naturalnych.
Wygląd zewnętrzny
Korzeń główny jest szarobrunatny lub czarny, podłużnie bruzdowaty. Słabo rozgałęziony, ale na zgrubiałym szczycie widoczne są liczne blizny po rozecie liści.
Przełam jest gładki z szeroką białą korą i wąskim walcem osiowym.
Smak jest gorzkawy.
Cechy anatomiczne
W przekroju widać brunatną korę z koncentrycznymi warstwami umieszczonych współśrodkowo rur sitowych i mlecznych. W walcu osiowym o szerokości 1/3 korzenia widoczne naczynia.
Proszek ma barwę żółtawobrunatną. W sproszkowanym surowcu widać różnego rodzaju naczynia (drabinkowate, siateczkowate, spiralne), fragmenty brunatnego korka oraz miękiszu korowego z rurami mlecznymi. W preparacie widoczna jest czasami sama ziarnista zawartość rur mlecznych. Brak skrobi i szczawianu wapnia, występują za to nieregularne kryształy inuliny.
Ostatnia aktualizacja: 2016-07-14