Primulae radix
Korzeń pierwiosnki FP IX
ang.: Primula root
Roślina:
Primula veris L. (P. officinalis). - Pierwiosnek lekarski
Primula elatior Hill - Pierwiosnek wyniosły
Rodzina: Primulaceae - pierwiosnkowate
Opis surowca
Surowiec stanowią wysuszone podziemne części (kłącze i korzeń) wyżej wymienionych gatunków pierwiosnków.
Surowiec zbiera się w okresie jesieni.
Związki czynne
Saponiny trójterpenowe: prymulasaponina A, saponinoester C. Ponadto garbniki, olejek eteryczny, cukry i glikozydy fenolowe: prymwerdyna i primulomawerdyn.
Działanie
Expectorans, secretolyticum.
Wyciąg z korzenia pierwiosnka ma działanie wykrztuśne. Jest to wynikiem obecności w surowcu saponin, które drażnią błonę śluzową żołądka i w ten sposób, na drodze odruchowej, poprzez nerw błędny pobudzają odruch kaszlu. Pobudzenie to powoduje również zwiększenie ilości wydzieliny produkowanej w oskrzelach. Niektóre źródła donoszą o słabych działaniach: przeciwzapalnym, przeciwskurczowym i moczopędnym.
Wskazania: W kaszlu mokrym jako środek wykrztuśny. W infekcjach górnych dróg oddechowych z zalegającą wydzieliną jako środek sekretolityczny.
Uwagi: Zawarte w surowcu saponiny, w większych dawkach wywołują zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (wymioty, biegunka). Nie stosować w nadkwaśności i chorobie wrzodowej żołądka.
Stanowiska
Występuje w Europie i Azji. Jest pod ochroną. Surowiec pochodzi z upraw krajowych.
Wygląd zewnętrzny
Kłącza surowca są pierścieniowato zgrubiałe, szarobrunatne, z reguły proste, długość 1-5 cm, grubości 2-4 cm. Z kłącza wyrastają liczne, delikatne korzenie. Korzenie z zewnątrz są szarobrunatne, bardzo cienkie ( 2 - 3 mm), walcowate i podłużnie bruzdowane. Przełam jest żółtawobiały, równy.
Surowiec ma smak drapiący, gorzkawy.
Cechy anatomiczne
Do ważniejszych cech anatomicznych korzenia należy zaliczyć budowę pierwotną i obecność skrobi w komórkach miękiszowych. W przekroju widać dość szeroką korę pierwotna.
W proszku z surowca obserwujemy kuliste komórki miękiszowe o zgrubiałych jamkowatych ścianach, fragmenty brunatnej ryzodermy z widocznymi komórkami włośnikowymi, złożone i pojedyncze ziarna skrobi.
Ostatnia aktualizacja: 2014-01-10