Ipecacuanhae radix
Korzeń ipekakuany FP X
ang.: Ipecacuanha root
syn.: Radix Cephaelidis
Korzeń Wymiotnicy
Roślina:
Cephaelis ipecacuanha Rich. - Wymiotnica prawdziwa (Matto Grosso ipekakuana)
Cephaelis acuminata Karst. - Wymiotnica zaostrzona (Costa Rica ipekakuana)
Rodzina: Rubiaceae - marzanowate
Opis surowca
Surowiec stanowią podziemne części ipekakuany, zawierające nie mniej niż 2% alkaloidów obliczonych jako emetyna. Surowiec należy do wykazu B.
Korzeń zbiera się wiosną lub jesienią, a następnie suszy w warunkach naturalnych.
Związki czynne
Alkaloidy pochodne izocholiny: emetyna, cefelina i psychotryna. Ponadto występują saponiny, związki żywicowe i skrobia.
Działanie
Expectorans, emeticum, amoebicidum.
Surowiec zawiera zespół alkaloidów o działaniu wykrztuśnym. Związki te działają poprzez drażnienie błony śluzowej żołądka, co na drodze odruchowej wywołuje wyzwolenie odruchu kaszlowego. Nasila się również ilość wydzieliny powstającej w oskrzelach. Ze względu na mechanizm działania surowiec w większych dawkach wywołuje wymioty.
Emetyna zawarta w surowcu działa skutecznie na formy tropozoitowe czerwonki pełzakowatej, zabija również umiejscowioną w wątrobie motylicę wątrobową (Fasciola hepatica). Z surowca pozyskuje się również emetynę, którą można podawać pozajelitowo.
Wskazania: Jako środek wykrztuśny. W większych dawkach jako środek wywołujący wymioty.
Uwaga: Surowiec, szczególnie sproszkowany może wywoływać alergie, często przypominające objawami astmę. Wysokie dawki wywołują wymioty i biegunkę, a nawet zapaść.
Stanowiska
Roślina występuje w Ameryce Południowej. Jest uprawiana w Indiach i na Półwyspie Malajskim.
Wygląd zewnętrzny
Korzenie przybyszowe są silnie powyginane, cienkie, obrączkowato zgrubiałe. Grubość do 8 mm. Kora o ciemnobrunatnej barwie łatwo odchodzi od walca osiowego. Przełam jest ziarnisty.
Surowiec ma gorzki, drapiący smak.
Cechy anatomiczne
W przekroju poprzecznym widoczna szeroka, szarawa kora i wąski, zdrewniały rdzeń.
Sproszkowany surowiec jest jasnoszary. Widać w nim komórki miękiszowe, rafidy szczawianu wapnia, fragmenty naczyń ze zdrewniałymi jamkowatymi ściankami i pojedyncze lub złożone ziarna skrobi.
Ostatnia aktualizacja: 2016-07-14