Belladonnae folium
Liść pokrzyku FP X
ang.: Belladonna leaf
syn.: Liść wilczej jagody
Roślina:
Atropa beladonna - Pokrzyk wilcza jagoda
Rodzina: Solanaceae - psiankowate
Opis surowca
Wysuszone liście lub wysuszone liście i kwitnące, a niekiedy owocujące, szczyty pędów pokrzyku, zawierające nie mniej niż 0,3% alkaloidów obliczonych jako hioscyjamina. Surowiec zbiera się w czasie kwitnienia. Surowiec należy do wykazu B.
Związki czynne
Alkaloidy pochodne tropanu: hioscyjamina, atropina, skopolamina, beladonina. Kumaryny (skopoletyna, umbeliferon), flawonoidy
Działanie
Parasympatolyticum, spasmolyticum, mydriaticum.
Wyciągi z surowca działają porażająco na nerwy układu przywspółczulnego. Hamuje to czynność wydzielniczą gruczołów potowych, błon śluzowych nosa, oskrzeli i wydzielanie soku żołądkowego. Wywołują charakterystyczne rozszerzenie źrenic. Działają także rozkurczająco na mięśnie gładkie, zwłaszcza zwieraczy układu pokarmowego. Dochodzi do przyspieszenia akcji serca. Obserwuje się także działanie ośrodkowe - pobudzenie ośrodka oddechowego, a w większych dawkach wyższych ośrodków ruchowych. Liście, jak i wyciągi z pokrzyku są najczęściej stosowane jako środki rozkurczowe. Mają także zastosowanie w niektórych zatruciach np. grzybami lub ołowiem. Obecnie główny alkaloid belladonny – atropina jest uzyskiwany na drodze syntezy, co zmniejszyło znaczenie surowca.
Wskazania: Najczęściej w stanach skurczowych w obrębie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych. . W nadmiernej potliwości i ślinotoku. Rzadziej stosuje się sam surowiec w zatruciach glikozydami nasercowymi – zmniejszają bradykardię, lub w zatruciach grzybami (muchomor sromotnikowy) i parasympatykomimetykami.
Uwagi: Spożycie części rośliny może wywołać ostre zatrucie. Należy skontaktować się z lekarzem. Jako odtrutkę stosuje się pilokarpinę
Stanowiska
Surowiec pochodzi wyłącznie z upraw. Roślina występuje w Polsce i całej Europie na stanowiskach naturalnych.
Wygląd zewnętrzny
Liść ma kształt jajowaty lub eliptyczny. Jest on całobrzegi, a jego szczyt jest zaostrzony. Długość blaszki liścia dochodzi do 27 cm. Ogonek krótki. Sam surowiec jest zielony, matowy i kruchy. Pod lupą widać, że dolna powierzchnia liścia jest szarawo punktowana, a nerwy na dolnej stronie liścia są nieznacznie owłosione. Kwitnące pędy są spłaszczone, w każdym z węzłów występują po dwa liście, w pachwinach których znajdują się pojedyncze kwiaty lub owoce. Kwiaty o brunatnoróżowym zabarwieniu mają zrosłodziałkowe kielichy i dzwonkowatą koronę. Owocami są jagody o zielonej lub czarnej barwie, otoczone charakterystycznym zielonym kielichem.
Cechy anatomiczne
Liść ma budowę bifacjalną, w miękiszu gąbczastym występują komórki wypełnione piaskiem szczawianu wapnia. Na liściu występują włoski typu Solanaceae i włoski bezgłówkowe. W proszku oprócz wymienionych włosków widać także szparki typu Solanaceae oraz piasek szczawianu wapnia.
Ostatnia aktualizacja: 2016-05-20