Calendulae flos
Kwiat nagietka FP X
ang.: Calendula flower
syn.: Anthodium Calendulae - Koszyczek nagietka (nazwa według FP VI)
Roślina:
Calendula officinalis - Nagietek lekarski
Rodzina: Asteraceae (Compositae) - astrowate (złożone)
Opis surowca
Surowcem są całe lub pocięte, wysuszone i oddzielone od osadnika kwiaty nagietka lekarskiego. Surowiec musi zawierać nie mniej niż 0,4% flawonoidów w przeliczeniu na hiperozyd. Wcześniej w polskich farmakopeach opisywany był surowiec Calendulae antchodium - Koszyczek nagietka, który stanowiły osadniki razem z kwiatami.
Związki czynne
Zawiera: saponozydy trójterpentynowe (pochodne kw. oleannolowego), alkohole trójterpentynowe (arnidiol, kalenduladiol), seskwiterpenową gorycz (kalendyna). Oprócz tego: flawonoidy, związki poliacetylenowe, karotenoidy, sterole i śladowe ilości olejków eterycznych.
Działanie
Antiphlogisticum, stimulans, spasmolyticum, advulnans.
Surowiec ma działanie przeciwzapalne ponieważ zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń włosowatych. Ma także słabe właściwości antybiotyczne. Kwiat nagietka posiada działanie przeciwskurczowe na przewód pokarmowy i drogi żółciowe. Stosowane zewnętrznie wyciągi oprócz działania przeciwzapalnego i antybiotycznego przyspieszają gojenie ran. Niektóre badania wskazują, że związki zawarte w surowcu posiadają zdolność wiązania niektórych endogennych toksyn i ułatwiają ich wydalanie. Ponadto wzmacniają siły obronne organizmu.
Wskazania: Wyciągi z surowca stosuje się głównie zewnętrznie w stanach zapalnych błon śluzowych jamy ustnej, pochwy oraz odbytu. Stosowane są również w leczeniu oparzeń, uszkodzeń naskórka i czyrakach.
Surowiec jest rzadko stosowany wewnętrznie - pomocniczo w leczeniu stanów zapalnych przewodu pokarmowego oraz jako słaby środek rozkurczowy i żółciopędny.
Uwagi: Nie stosować u osób uczulonych na rośliny z rodziny Asteraceae.
Stanowiska
Roślina występuje w regionie Morza Śródziemnego. W Polsce rzadko rośnie w stanie naturalnym, ale jest pospolicie hodowana.
Wygląd zewnętrzny
W surowcu znajdują się głównie kwiaty języczkowate, pomarańczowożółte (15-20 mm), wydłużone, u szczytu zwężone, zakończone trzema ząbkami. W dolnej części korona jest nieco wygięta. W surowcu występują również kwiaty rurkowate o 5-płatkowej koronie i mają 5 mm długości.
Smak gorzki, nieco cierpki.
Cechy anatomiczne
W preparacie widoczne są fragmenty korony z komórkami zawierającymi żółte kropelki oleju. Widać również anomoctyczne aparaty szparkowe. Niektóre komórki zawierają małe gruzły szczawianu wapna. Widać też wielokomórkowe włoski okrywowe i włoski wydzielnicze o dużej, dwurzędowej, wielokomórkowej główce. Obserwuje się kuliste ziarna pyłku.
Ostatnia aktualizacja: 2016-05-28