Secale cornutum
Sporysz
ang.: Ergot of tye
syn.: Sclerotium clavicepitis purpure,
Przetrwalniki buławinki czerwonej
Roślina:
Claviceps purpurea (Fr.) Tul. - Buławinka czerwona
Rodzina: Hypocreaceae
Opis surowca
Surowiec stanowią zebrane z żyta przetrwalniki buławinki czerwonej.
Związki czynne
Alkaloidy pochodne kwasów D (-) lizergowego: ergometryna, ergotamina, ergozyna.
Działanie
Sympatolicum, angiotonicum, uterotonicum.
Alkaloidy sporyszowe i ergometyna wywołują skurcze mięśni gładkich, w szczególności macicy. Co ciekawe, działanie to jest silniejsze w okresie końcowym ciąży niż u kobiet nieciężarnych. Surowiec powoduje lekkie podwyższenie ciśnienia (skurcz naczyń krwionośnych). Hamuje zakończenia nerwowe układu sympatycznego (poprzez blokowanie alfa receptorów adrenergicznych). Alkaloidy sporyszu stosuje się w zaburzeniach krążenia mózgowego i migrenach. Preparaty farmaceutyczne ze sporyszu mogą być wyjściem do syntezy LSD
Wskazania: Obecnie, ze względu na dużą toksyczność oraz zmienną zawartość alkaloidów w surowcu nie stosuje się go w lecznictwie. Preparaty galenowe uzyskiwane z tego surowca są wykorzystywane do izolacji poszczególnych alkaloidów.
Uwagi: Zjedzenie 1-5 świeżych przetrwalników może powodować śmierć. Zanieczyszczenie mąki sporyszem było na przestrzeni wieków przyczyną wielu ostrych i przewlekłych zatruć zbiorowych.
Stanowiska
Buławinka jest grzybem pasożytniczym, bytującym między innymi na kłosach żyta i innych traw. Występuje w wielu krajach Europy.
Surowiec uzyskuje się z upraw, na których zboże celowo zakażono przetrwalnikami buławinki czerwonej.
Wygląd zewnętrzny
Kształt wydłużony, walcowaty, na końcach zwężony. Długość ok. 3 cm, szerokość 2 - 5 mm. Powierzchnia podłużnie bruzdowana.
Zapach swoisty, grzybowy.
Cechy anatomiczne
W przekroju widoczna fioletowobrunatna warstwa zbitej grzybni. W warstwie wewnętrznej w strzępkach grzybni występują kropelki tłuszczu.
Ostatnia aktualizacja: 2013-09-26